Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Đồng chí Võ Văn Hoan – Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh hoan nghênh ý tưởng được cụ thể hóa thành hành động của VIAC và ITPC trong việc hỗ trợ pháp lý, tăng cường thu hút đầu tư tại thành phố. Hiện nay, Thành phố Hồ Chí Minh đang tập trung triển khai nhiều chính sách bám sát chỉ đạo của Trung ương về phát triển Đông Nam Bộ và Thành phố Hồ Chí Minh và đặc biệt là Nghị quyết 98 có hiệu lực ngày 01 tháng 8 năm 2023. Nghị quyết 98 đã được thiết kế với nhiều chính sách đặc thù cho Thành phố, gắn liền cùng các nhóm Quản lý đầu tư, Quản lý tài chính ngân sách, Quản lý về đất đai nhằm thu hút nhà đầu tư chiếm lược. Tuy nhiên, trong quá trình vừa qua, đứng trên góc độ của Chính quyền Thành phố tập trung giải quyết trong phát triển hạ tầng, phát triển về kinh tế - xã hội cũng như hỗ trợ Nhà đầu tư, Đồng chí Võ Văn Hoan nhận thấy môi trường đầu tư tại Thành phố còn cần phải tiếp tục cải thiện để nhà đầu tư an tâm triển khai các hoạt động của mình. Như vậy, một kênh thông tin trao đổi, đối thoại trực tiếp không chỉ giữa những nhà đầu tư với nhau mà còn giữa nhà đầu tư và Chính quyền cần được triển khai để tiếp tục gia tăng tính công khai, minh bạch về cơ chế thông tin, cơ chế xử lý cũng như có sự lắng nghe, tiếp thu những tồn tại, khó khăn, vướng mắc để kịp thời tháo gỡ. 

Tiếp nối bài phát biểu khai mạc, TS. Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) đã có những nhận định về môi trường đầu tư hiện tại và vai trò của nguồn vốn đầu tư nước ngoài đối với tiến trình hội nhập của nước ta. Tại Thành phố Hồ Chí Minh, vấn đề thu hút đầu tư và cải tiến môi trường đầu tư đang được xem là mũi nhọn của chính quyền thành phố. Việc thông qua Nghị quyết 98 về cơ chế đặc thù được xem là công cụ pháp lý cần thiết để Thành phố Hồ Chí Minh phát huy sự năng động nhằm hướng đến mục tiêu cuối cùng là thúc đẩy Thành phố khai thác triệt để vị trí đầu tàu kinh tế theo hướng bền vững. TS. Vũ Tiến Lộc cũng đánh giá, với vai trò là người đứng đầu của một tổ chức chuyên điều phối về pháp lý và giải quyết tranh chấp, việc vận dụng các quy định pháp luật chính là một trong những yếu tố then chốt góp phần quyết định sự tăng trưởng của hoạt động đầu tư. Đó cũng là cơ sở để Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) và Trung tâm Xúc tiến Thương mại & Đầu tư Thành phố Hồ Chí Minh (ITPC) quyết định thành lập nên mô hình Diễn đàn Hỗ trợ Pháp lý Đầu tư thường niên, với kì vọng sẽ đem đến một kênh đối thoại chặt chẽ giữa cộng đồng nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư nước ngoài với chính quyền, cũng như thu thập ý kiến chuyên môn, kiến nghị pháp lý từ các chuyên gia, góp phần đưa ra các giải pháp cho chính quyền địa phương hỗ trợ doanh nghiệp. Sự cộng hưởng của các cơ quan, Hiệp hội, các đơn vị hỗ trợ pháp lý chính là yếu tố quan trọng để đưa Diễn đàn trở thành “chìa khóa” cho các vướng mắc của nhà đầu tư. Với bối cảnh Nghị quyết 98 vừa ban hành, Diễn đàn Hỗ trợ Pháp lý Đầu tư được kì vọng sẽ là bước khởi đầu cho việc xây dựng công cụ hữu hiệu cho Thành phố Hồ Chí Minh trong việc tạo nên một môi trường đầu tư an toàn, hiệu quả về mặt pháp lý. 

Với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Xúc tiến đầu tư và thương mại tại Thành phố Hồ Chí Minh, bằng sự am hiểu các điểm mạnh và điểm cần cải thiện của Thành phố đối với các vấn đề pháp lý đối với hoạt động đầu tư, cũng như nhu cầu từ phía doanh nghiệp, Bà Cao Thị Phi Vân – Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư Thành phố Hồ Chí Minh, đại diện hai đơn vị tổ chức, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cần có một diễn đàn là nơi có thể thu thập, lắng nghe và hỗ trợ trực tiếp cho nhà đầu tư đang quan tâm và đã hoạt động tại Thành phố Hồ Chí Minh. Tại Diễn đàn Hỗ trợ Pháp lý Đầu tư  2023, bà Vân chia sẻ về mô hình Diễn đàn, đây là mô hình mới mang tính kế thừa điểm mạnh của các chương trình trước đây và bổ sung nhiều sáng kiến mới nhằm phát huy thế mạnh và tạo hiệu ứng cộng hưởng từ các thành phần tham gia Diễn đàn trong việc cải thiện môi trường đầu tư về lĩnh vực pháp lý tại Thành phố. Đồng thời, Diễn đàn đánh dấu một chặng đường hợp tác giữa ITPC và VIAC, mở ra một giai đoạn mới đầy hứa hẹn từ đội ngũ năng động, sáng tạo, nhiệt huyết. Về mô hình, Diễn đàn Hỗ trợ Pháp lý Đầu tư (ILS Forum) tập trung vào 2 nội dung chính gồm (i) Phản ánh, kiến nghị của nhóm các nhà đầu tư trong, ngoài nước tại Thành phố Hồ Chí Minh và (ii) Giải pháp pháp lý trong ngắn hoặc dài hạn của các chuyên gia đến từ các cơ quan có thẩm quyền, các tổ chức tư vấn pháp lý, cũng như chuyên gia pháp lý.

BÁO CÁO

Nghị quyết 98/2023/QH15 và những kiến tạo mới về pháp lý cho hoạt động đầu tư 

Mở màn chuỗi Diễn đàn Hỗ trợ Pháp lý Đầu tư thường niên, Diễn đàn Hỗ trợ Pháp lý Đầu tư 2023 với chủ đề Kiến tạo lợi thế mới cho nhà đầu tư Thành phố Hồ Chí Minh trong bối cảnh Nghị quyết 98/2023/QH15 tập trung khai thác những điểm mới, thay đổi được đặt ra trong Nghị quyết liên quan đến hai vấn đề chính lớn: (i) Đầu tư thông qua phương thức đối tác Công - tư (PPP); (ii) Thu hút nhà đầu tư vào dự án "xanh". Trong đó, Diễn đàn được triển khai thông qua hình thức lắng nghe báo cáo chuyên môn và thực hiện hoạt động đối thoại, giải đáp trực tiếp giữa hai khối gồm: đại diện các nhà đầu tư và chuyên gia pháp lý.

Tại Diễn đàn, TS. Trần Du Lịch - Chủ tịch Hội đồng tư vấn triển khai thực hiện Nghị quyết 98, Phó Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) đánh giá tổng quát về việc triển khai Nghị quyết 98 và những tác động mà Nghị quyết này mang lại. Theo ông Lịch, Nghị quyết này là công cụ pháp lý hữu hiệu giúp tháo gỡ hai điểm nghẽn làm cản bước phát triển của Thành phố bấy lâu nay: thể chế và hạ tầng. Đây là lần đầu tiên Thành phố được trao một nghị quyết có nhiều nội dung mang tính đột phá, mở đường cho nhiều hướng đi cải cách vượt bậc. Ông Lịch đánh giá, nhiều chính sách đặc thù phát huy tác dụng sau 4 tháng Thành phố Hồ Chí Minh triển khai Nghị quyết, tuy nhiên, để Nghị quyết thực sự đi vào đời sống, phát huy hết vai trò như kỳ vọng thì những mô hình như Diễn đàn Hỗ trợ Pháp lý đầu tư là cực kỳ cần thiết và đóng vai trò cầu nối hữu hiệu giữa cộng đồng nhà đầu tư – các đơn vị tư vấn, yểm trợ pháp lý và các cơ quan nhà nước có thẩm quyền. 

Nối tiếp Diễn đàn, Ông Phạm Trung Kiên – Phó Giám đốc Sở Kế hoạch & Đầu tư Thành phố Hồ Chí Minh trình bày báo cáo chuyên môn với chủ đề “Đầu tư bằng hình thức đối tác công tư (PPP) trong bối cảnh Nghị quyết 98 - Cơ hội và thách thức với Thành phố và Nhà đầu tư. Theo đó, hiện nay, nhà nước đã ban hành Luật PPP và một số văn bản quy phạm pháp luật khác điều chỉnh hoạt động đầu tư bằng hình thức này, tại Thành phố Hồ Chí Minh, việc Nghị quyết 98 được áp dụng là căn cứ pháp lý quan trọng, tạo điều kiện cho Thành phố có thể chủ động trong việc lựa chọn, kêu gọi và triển khai các dự án PPP mang tính khả thi. Theo ông Kiên đánh giá, việc triển khai các dự án PPP trên thực tế vẫn còn tồn tại không ít các khó khăn, vướng mắc; mặc dù các quy định pháp luật trong lĩnh vực này liên tục được bổ sung, hoàn thiện nhưng vẫn chưa theo kịp với thực tiễn. Ngoài ra, cả phía nhà nước lẫn khu vực tư nhân vẫn còn lúng túng trong việc lựa chọn, xác định loại hợp đồng (BOT, BTO, BLT, BTL, BOO, O&M, BT) sao cho phù hợp với từng lĩnh vực và tính chất của dự án. Như vậy, có thể nhìn nhận rằng, sự thiếu hụt các hướng dẫn cụ thể và được quy định tường minh tại luật và các văn bản pháp luật khiến cả các cơ quan nhà nước và nhà đầu tư hết sức lúng túng khi tham gia vào hợp đồng PPP.

Ông Đỗ Văn Sử - Phó Cục trưởng Cục đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cung cấp tại Diễn đàn bản báo cáo chuyên môn liên quan đến vấn đề thu hút nhà đầu tư chiến lược vào các dự án “xanh”. Theo ông Sử đánh giá, Việt Nam nói chung và Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng đang bước vào thời cơ nhận chuyển dịch đầu tư từ nhiều quốc gia trên thế giới. Tuy vậy, muốn hưởng lợi từ cơ hội này, chúng ta cần có chiến lược và kế hoạch rõ ràng cũng như chuẩn bị sẵn sàng đáp ứng yêu cầu của nhà đầu tư, đặc biệt liên quan đến kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Theo đó, để hướng tới  phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050 - mục tiêu phát triển tất yếu của thế giới, chúng ta cần nhanh chóng thích nghi với nhiều khái niệm, ngành công nghiệp còn khá mới mẻ. Hiên nay, bộ khung pháp lý liên quan đến các vấn đề về kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn trong đó liên quan nhiều đến năng lượng, phát thải,… vẫn chưa được quy định cụ thể. Thêm vào đó, nhiều chính sách của nhà nước còn chưa thực sự hấp dẫn nhà đầu tư. Chính vì lẽ đó, chúng ta cần nhanh chóng học tập, soạn thảo, ban hành những Luật, Nghị định liên quan giúp nhà đầu tư cơ sở, niềm tin để an tâm thực hiện dự án.